Jedna z największych cerkwi w Europie znajduje się na miejscu gdzie w 1594 roku Sinan Pasza spalił relikwie św. Sawy, który był i ciągle jest najbardziej szanowanym serbskim świętym.
Św. Sawa a właściwie Rastko Nemanjić (1175-1235) był arcybiskupem, mężem stanu i literatem. Rastka, syna serbskiego władcy Stefana Nemanji, nie interesowały zaszczyty ani władza i poświęcił się życiu zakonnemu. Został mnichem na Świętej Górze, a w 1197 roku przyłączył się do niego jego ociec, już jako mnich Symeon. Razem, na Athosie, na miejscu już istniejącego klasztoru, zbudowali najbardziej znany i najbardziej znaczący srebski monaster Chilandar.
W 1219 roku dzięki jego staraniom, serbska cerkiew uzyskała autokefalię, czyli niezależność a on sam został jej pierwszym zwierzchnikiem. To wiekopomny moment w życiu serbskiej cerkwi.
Swięty Sawa jest patronem Serbów, patronem edukacji i medycyny.
Zmarł w Trnowie w Bułgarii, jego szczątki król Władysław przeniósł do monasteru Mileševa, gdzie leżały bardzo dlugo i stanowiły relikwie przy których gromadzili się mieszkańcy. Po najeździe tureckim okupatorzy chcąc zlikwidować kult świętego spalili jego szczątki na miejscu dzisiejszej cerkwi.
Pomysł zbudowania świątyni pojawił się w końcu XIX w, rozpisano konkurs na projekt ale żaden z przedstawionych nie uzyskał aprobaty. Dopiero w drugim konkursie zwyciężył pomysł Bogdana Nestorovića i Aleksandra Deroka. Budowa się rozpoczęła w 1935 roku, ale została przerwana przez wojnę. Na placu budowy, w zaczątkach cerkwi, której mury sięgały 3-7 m, Niemcy zrobili parking. Później też była magazynem Armii Czerwonej. W czasach powojennych długo nie podejmowano się zakończenia budowy. Budowę wznowiono w 1984 roku.
W 1989 roku uostawiono kopułę, która waży 4 000 ton. Podnoszenie jej na wysokość, na której się znajduje to był prawdziwy spektakl. Szesnaście dźwigów przez 20 dni nieprzerwanie podnosiło wykonaną na ziemi kopułę. Prace oglądali licznie przybyli z całego świata inżynierowie i architekci, ba były nawet transmisje telewizyjne!
Na kopule znajduje się pozłacany krzyż o wysokości 12 m. W 2004 roku zakończono prace nad fasadą, zawieszono 49 dzwonów, które możemy usłyszeć o każdej pełnej godzienie, a w południe odgrywany jest hymn poświęcony świętemu Sawie.
Cerkiew św. Sawy może pomieścić 10.000 wiernych, jej wielkość możecie dokładnie docenić będąc wewnątrz. Na ścianach zobaczycie wspaniałe mozaiki wykonane z 50 milionów kawałeczków!
Od niedawna można wjechać windą a potem pokonać 100 schodków i znaleźć się na tarasie widokowym wokół kopuły. Ta przyjemność kosztuje 2000 dinarów i możliwa jest tylko pod opieką przewodnika. Godziny zwiedzania tarasu to 10.00, 12.00, 14.00 i 16.00. Wszystkie informacje uzyskacie przy pulpicie w nawie głównej po prawej stronie.
