Mileva jako wspaniała matematyczka i fizyczka, w świecie nauki była nieuznanym geniuszem i na zawsze pozostała w cieniu swojego sławnego męża Alberta Einstaina. Dzisiaj o jej życiu i wkładzie w powstawanie teorii Einsteina niewiele wiemy.
Ten welon tajemnicy, jakim jest okryta jej osoba zainspirawał Dušana Jovivića, multimedialnego artystę, do stworzenia interatktywnej wystawy pod tytułem „Mileva: mi smo stena“ (Mileva: jesteśmy skałą, co nawiązuje do nazwiska Einstein – jedna skała).
Wystawę można oglądać w Muzeum Miasta Nowego Sadu, gdzie Mileva Marić spędziła część swojego życia i pamięć o tak wyjątkowej mieszkance jest wciąż żywa. Na potrzeby wystawy przeznaczono 1200 m2 przestrzeni muzealnej mieszczącej się w Twierdzy Petrovaradin.
Spektakularna wystawa warta jest odwiedzenia z kilku powodów.
- Jednym z nich jest nowatorskie i artystyczne podejście do osoby bohaterki. Bezpośrednią inspiracją wystawy były listy, które pisali do siebie małżonkowie, co pozwoliło po części zrozumieć stosunki tych dwojga genialnych naukowców i poniekąd poznać powody dlaczego Mileva ponad swoją karierę stawiała karierę męża.
- Wystawa wykorzystuje najnowsze technologie, jak 3D animację czy hologram. Całość obejmuje 12 części, a odwiedzający przechodzi z mroku do oświetlonych sal, słuchając przy tym wspaniale dobranych cyfrowych dźwięków. Poznajemy życie Milevy obcując z jej pracami a w jednym momencie i sama Mileva przemawia do obserwatora. Idea wystawy stawia oglądającego w centrum i sam on jest jej częścią. Nakłania też do myślenia i wyciągania własnych wniosków na temat wyborów jakich dokonywała Mileva.
- Zwiedzający uczestniczy w odkrywaniu świata Milevy. Na początku ekspozycji możemy pedałować na białym rowerze, który był ważną częścią jej życia, z uwagi na to, że miała problemy z poruszaniem się. Szybkość kręcenia pedałami ma wpływ na naszą percepcję mijanych krajobrazów. Sentencja “ Życie jest jak jazda na rowerze. Aby utrzymać równowagę stale musisz być w ruchu“ nakłania nas do zauważenia takiej prostej zasady, która jest też myślą przewodnią całej wystawy.
- Mileva jest także przedstawiona jako kobieta, którą na początku XX wieku oczekiwało wiele ograniczeń. Jej los był związany z położeniem kobiet w tamtych czasach. W tajnej sali poznajemy jakie pytania mogła sobie zadawać w związku z nieślubną córką, którą urodziła w 1902 roku w domu rodzinnym w Nowym Sadzie. Los córki, której Einstein nigdy nie poznał, jest do dzisiaj nieznany.
Jestem pod ogromnym wrażeniem tej wystawy, i to zarówno osoby Milevy Marić Einstein jak i nowatorskiego podejścia autora do tematu. Mogę ją z czystym sumieniem polecić.
Wstęp 400 dinarów (ok. 16 zł). Na razie zapowiedziano, że wystawa będzie trwała do końca 2024 roku.
